KMO’s beter geïnformeerd in verband met het Belgische mededingingsrecht

Het is genoeglijk bekend dat België een echt KMO-land is en velen onder hen beschikken niet over een eigen juridische dienst.

Daarom is het belangrijk dat  ondernemers zo goed mogelijk worden geïnformeerd over de wetgeving die van toepassing is op hun activiteiten.

In onze open economie kunnen bepaalde begrippen van de Belgische mededingingsrecht cruciaal blijken. Het is in die context dat de Belgische mededingingsautoriteit op 4 juli 2016 een praktische gids voor de Belgische KMO’s heeft gepubliceerd. We geven u hierbij een korte samenvatting.

U kunt de integrale tekst consulteren door hier te klikken. 

De gids bestaat uit vier hoofdpunten:

1. De mededingingsregels die in België van toepassing zijn;
2. Een lijst van wat echt niet mag (hardcore restrictions);
3. De gevolgen van een inbreuk op het verbod van restrictieve praktijken; en
4. het advies om een compliance programma uit te werken op maat van uw onderneming.

1. De mededinging regels die in België van toepassing zijn.

De gids herneemt dat de mededingingsregels zowel door de Belgische wetgeving (Wetboek Economisch Recht) als door het Europees recht (VWEU) zijn vastgelegd. Deze regels zijn over het algemeen vrij gelijkaardig.

1.1 Verbod van restrictieve (concurrentiebeperkende) afspraken

Er bestaan twee soorten concurrentiebeperkende praktijken: verboden afspraken en misbruik van een machtspositie.

1.1.1 Verboden afspraken

Verboden afspraken omvatten alle contracten en overeenkomsten die tot doel hebben de mededinging te beperken of die leiden tot een beperking van de mededinging.

Er bestaan echter uitzonderingen die van toepassing zijn mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.

Daarnaast heeft de Europese Commissie een aantal groepsvrijstellingen vastgelegd, waarvan de groepsvrijstelling voor verticale beperkingen relevant is voor KMO’s. Behalve de verder nog te bespreken zogeheten hardcore restrictions, zijn de meeste potentieel beperkende bepalingen toegelaten als het marktaandeel van leveranciers en afnemers op de relevante markt kleiner is dan 30% en de overeenkomst niet geldt voor langer dan vijf jaar.

Verder heeft de Europese Commissie een bekendmaking gedaan over overeenkomsten waarvan de geschatte impact te laag is om de mededinging te beperken.

1.1.2 Misbruik van machtspositie

Een bedrijf dat op de markt voor een product of een dienst een machtspositie heeft, mag daar geen misbruik van maken. Ook KMO’s kunnen een machtspositie hebben, in een nichemarkt bijvoorbeeld.

Misbruik zou kunnen bestaan in de toepassing van te hoge, te lage of discriminerende prijzen, of de weigering om te leveren.

 
1.2 Concentratie toezicht

Tot slot worden ook de concentraties van bedrijven gecontroleerd. Een concentratie moet worden aangemeld en op voorhand goedgekeurd indien de betrokken ondernemingen samen in België een totale omzet hebben van meer dan € 100.000.000 en ten minste twee van hen in België een omzet hebben van ten minste 40 miljoen euro.
Daar kunnen kmo’s bij zijn, en bij elke overname moet al wie een omzet van 40 miljoen euro heeft hier naar kijken.

2. De volgende praktijken zijn absoluut verboden

Het is ten strengste verboden om:

• prijsafspraken te hebben met concurrenten;
• verplichte of minimum verkoopprijzen op te leggen aan distributeurs;
• een geografische markten te verdelen tussen concurrenten;
• afspraken te hebben met concurrenten om de productie te beperken.

3. De gevolgen van een inbreuk op het verbod van restrictieve praktijken

De betrokken bedrijven die zich schuldig maken aan restrictieve praktijken, zijn onderhevig aan een boete van maximaal 10% van de geconsolideerde omzet in België.

Natuurlijke personen die het misdrijf plegen kunnen ook geconfronteerd worden met een boete van maximaal 10.000 euro. Ingeval van samenspannen bij overheidsopdrachten, kunnen strafrechtelijke sancties met inbegrip van een gevangenisstraf worden opgelegd.

Ter informatie, in een van onze eerdere artikelen over de richtsnoeren inzake clementie in kartelzaken worden de vrijstellingsvoorwaarden beschreven die ter beschikking staan van een onderneming alsook voor de immuniteit van vervolging waar particulieren zich kunnen op beroepen.

Op contractueel vlak, worden de verboden clausules als nietig beschouwd door de rechter en hebben de schadelijdende personen het recht om een schadevergoeding te eisen.

4. Een compliance programma op maat van het bedrijf

Vele bedrijven beschikken nu al over compliance-programma's inzake fiscaal recht, arbeidsrecht of milieurecht.

De Belgische mededingingsautoriteit adviseert de KMO’s om ook een compliance-programma uit te werken in het kader van het mededingingsrecht.

De eerste stap bestaat erin de risico's te evalueren, en meer bepaald te bepalen welke marktpositie de onderneming inneemt (dominantie, marktaandelen, gesloten overeenkomsten ...).

Het kan dan opportuun zijn om een gedragscode op te stellen, die met name ter kennis moet gesteld worden aan de personen die een risico lopen.

Het is ook nuttig om een compliance verantwoordelijke aan te stellen, die als aanspreekpunt dient om te adviseren maar ook te rapporteren aan de aandeelhouders en kaderleden van het bedrijf.

De personen die een mededingingsrechtelijk risico lopen, volgen bij voorkeur een aangepaste training bij het opnemen van hun functie, maar ook tijdens hun loopbaan op een ad hoc basis om de valkuilen te identificeren en goede reflexen te verwerven.

5. Besluit

Deze gids geeft praktische en bruikbare informatie aan KMO’s.

Het is echter niet allesomvattend en het belangrijkste doel bestaat erin bedrijven te sensibiliseren naar het mededingingsrecht toe.

Het is dan ook slechts een eerste preventiemiddel tegen schendingen van de regels van het mededingingsrecht.

Bedrijven waarvan de activiteiten onderhevig zijn aan de toepassing van het mededingingsrecht of overwegen om transacties te doen zoals beschreven in de hoger beschreven punten 1 en 2, hebben er alle belang bij om een raadsman te raadplegen.

Uiteraard staan wij graag ter uwer beschikking om u in de eerste plaats te helpen problemen te vermijden met betrekking tot de mededingingsregels, u bij te staan ingeval u een transactie doet (een overname, verkoop of fusie) en om u te begeleiden in de betrekkingen met de Belgische mededingingsautoriteit.